اولین خودروهای چاپار
چاپارها ابتدا اسب و شتر و بعدها گاری حمل می کردند. اسب ها و گاری ها نیز متعلق به افرادی بود که این پست را گرفته بودند. جعفر شهری در کتاب «تهران قدیم» از این گاریهای پستی یاد میکند و مینویسد: «این گاری نیز شبیه گاریهای تجاری بود، با این تفاوت که در یک روز تا ۲۴ فرسخ میرسید و جز عوض کردن اسب و غذا خوردن متوقف نمیشد. و به طور موقت استراحت می کردند و لازم بود همیشه دو یا چند پلیس برای محافظت از محموله پستی همراه خود باشند.
به همین دلیل، معین الملک به روسای استان ها نیز توصیه کرد که وضع مالی خوبی داشته باشند. با این حال، همانطور که مری شیل اشاره کرده است، همه جا اینطور نبود. هانری رنه دالمانی، جهانگرد و باستانی فرانسوی که در آغاز سلطنت محمدعلی شاه به ایران سفر کرد، در سفرنامه «از خراسان تا بختیاری» می نویسد: «علاوه بر انعقاد قرارداد حمل و نقل کالا و وسایل سفر . با اپراتور چاپارخانه خالی از مشکل نیست. در چاپارخانه انواع و اقسام وسایل نقلیه در وسط حیاط پراکنده بود و ما اجازه داشتیم یکی از آنها را انتخاب کنیم. کرایه حمل بار ثابت نیست و بستگی به خواسته رئیس چاپارخانه دارد. به طور کلی هر مسافر حق حمل ۱۵ کیلو را دارد که مقدار بسیار کمی است.
تمبر؛ نشانه استقلال
استفاده از تمبر در ابتدا مرسوم نبود. ماموران چاپارخانه فقط برای نامه ها و بسته های پستی از مهر استفاده می کردند. بر اساس منابع تاریخی، رواج تمبر در ایران و آشنایی ایرانیان با آن به زمان پست بریتانیا در سواحل جنوبی باز می گردد. مدیر چاپارخانه ایران به تقلید از آن کار، تمبری برای پست ایران ترتیب داد.
به گفته محبوبی اردکانی، او یک سری تمبر برای پست ایران سفارش داد که در چاپخانه برد پاریس چاپ می شد. شیر و خورشید بر آن مهر زده شده و در چهار گوشه تمبر قیمت نوشته شده است. مرتضی راوندی در کتاب تاریخ اجتماعی ایران می نویسد: «در سال ۱۲۸۵ هیئتی از تهران به پاریس رفت تا با وزارت پست و تلگراف فرانسه برای مطالعه و سفارش تمبر مذاکره کند. در نهایت شخصی به نام «بار» چند نمونه تهیه کرد.»
این تمبرهای دندانه دار که به گفته علی اصغر شمیم در کتاب «ایران در زمان قاجاریه» در پاریس چاپ می شد، در ایران رواج نداشت. طبق مقررات وضع شده توسط Gustavrie اتریش، هزینه پست بر اساس وزن نامه ها پرداخت می شد و قیمت ارسال ها مطابق با قوانین اتحادیه پست بود. بنابراین نامه های بدون مهر ارسال نشد. این تمبرها کاغذهای مستطیلی کوچکی با نماد شیر و خورشید بود که قیمت آن به زبان لاتین و فرانسه در وسط تمبر چاپ می شد و چهار دسته بود; یک شاهی برای مشکی، دو شاهی برای آبی، چهار شاهی برای قرمز، هشت شاهی برای سبز.
اولین سری از تمبرهای ایرانی که به صورت رسمی در پست مورد استفاده قرار گرفت، سری تمبر باقری نام دارد. تمبرهای جدید با عکس ناصرالدین شاه بعدها در این دسته ها منتشر شد. یک شاهی برای بنفش، دو شاهی برای سبز، پنج شاهی برای قرمز و ده شاهی برای آبی. روی این تمبرها نشان شیر و خورشید در پایین و صورت پادشاه بر روی آن نقش بسته بود. شیر کمی بعد از تمبرها حذف شد و خورشید باقی ماند. همچنین زیر آفتاب عبارت کشورهای ممنوعه ایران نوشته شده بود. این تمبرها به تمبر ناصری معروف شد.
پس از مدتی چاپ تمبر به نماد قدرت تبدیل شد. همانطور که ضرب سکه در گذشته و چاپ اسکناس توسط حاکم نشانه استقلال بود، چاپ تمبر نیز نشانه قدرت و شورش علیه دولت بود زیرا به اندازه ضرب سکه و چاپ اسکناس در حدود اختیارات حکومت بود. زمانی که عبدالحسین لاری در لار قیام کرد و پرچم استقلال را برافراشت، تمبر پستی را به قلمرو خود منتشر کرد. همچنین با تحویل گرفتن پست ایران توسط مستشاران بلژیکی، یکی از آنها به نام ویکتور کاستینی، مسئولیت پست و گمرک خراسان را بر عهده گرفت. او دستور داد که یک سری تمبر با دو حرف VC چاپ شود و تمام علائم دولتی حذف شود. این امر که خلاف قوانین بین المللی بود، نشانه خودسری وی تلقی شد و مورد اعتراض شدید قرار گرفت.
افکار نهایی
ایرانیان اولین ملتی بودند که حدود ۲۵۰۰ سال پیش در زمان هخامنشیان حمل و نقل کالا از طریق پست را با عنوان چاپار ایجاد کردند. ایرانیان مدتها پیش این سازمان اداری را تأسیس و سامان دادند تا تمامی امور ارتباطی ایران از طریق آن انجام شود.
